Fobia społeczna – lękowe zaburzenie psychiczne

Fobia społeczna według klasyfikacji DSM-IV, jest zaliczana do zaburzeń psychicznych o charakterze lękowym. Osoby zmagające się z tym problemem odczuwają paniczny lęk, wywołany wchodzeniem w interakcje z innymi ludźmi. Lęk ten dotyczy między innymi obaw przed kompromitacją, wyśmianiem, czy też zignorowaniem zaburzonego. 

Objawy psychosomatyczne

Lęk społeczny najczęściej wiąże się występowaniem szeregu nieprzyjemnych objawów fizjologicznych, z których najczęściej wymienia się takie symptomy jak: przyśpieszone bicie serca, szybka i niewyraźna mowa, czerwienienie się, ślinotok, jąkanie, drżenie i sztywnienie mięśni, intensywne pocenie się, czy też poczucie ogólnej dezorientacji. Osoba z fobią obawia się najczęściej nie tylko wystąpienia tego typu objawów, lecz również zauważenia ich, a w konsekwencji negatywnego ocenienia przez otoczenie. Z tego też powodu usiłuje, na ile tylko jest w stanie, tłumić w sobie powstający lęk, co najczęściej jeszcze bardziej nasila owe objawy.

Wpływ fobii społecznej na życie zaburzonej osoby

Fobia społeczna stanowi znaczącą przeszkodę w codziennym funkcjonowaniu chorego. Poprzez swój lęk, z dużą trudnością przychodzi mu wykonywanie czynności, które dla przeciętnego człowieka stanowią najczęściej źródło przyjemności. Osoba z lękiem społecznym musi jednak sporo wycierpieć, chcąc pójść na imprezę, obiad do restauracji, rozmawiając przez telefon, nie mówiąc już o poznawaniu nowych osób. Objawy lękowe najczęściej pojawiają się już dużo wcześniej, aniżeli nastąpi konfrontacja z daną sytuacją lękową. Osoba z fobią społeczną już na wcześniejszym etapie kreśli dla siebie czarne scenariusze, przygotowując swoje ciało do stanu maksymalnej gotowości do obrony.

Przyczyny zaburzenia

Próbując wyodrębnić przyczyny pojawiania się fobii społecznej, nie sposób ograniczyć się do jednego, kluczowego czynnika. Najczęściej wymienia się zatem szereg przyczyn, takich jak predyspozycje genetyczne, przeżyte traumy w ciągu życia, problemy we wczesnych dzieciństwie, wychowanie, a także niepowodzenia w kontaktach z rówieśnikami. Zwłaszcza dużą rolę odgrywają zazwyczaj relacje z własnymi rodzicami. Z całą pewnością do negatywnych warunków rozwojowych można zaliczyć występowanie takich cech rodziców jak: nadopiekuńczość, przesadny krytycyzm, nagminne wyśmiewanie dziecka, przemoc domowa, zastraszanie, czy oczekiwanie bycia posłusznym w każdej sytuacji.

Leczenie fobii społecznej

W leczeniu fobii społecznej wykorzystuje się najczęściej połączenie psychoterapii z farmakoterapią. Jak wskazują badania psychologów, największą skutecznością charakteryzuje się terapia behawioralno-poznawcza. W jej trakcie pacjent uczy się rozumienia własnych mechanizmów poznawczych, korygując pod okiem terapeuty nieracjonalne (najczęściej skrajnie negatywne) opinie na swój temat, a także stopniowo próbuje pokonywać własne ograniczenia. Często w trakcie terapii podaje się również osobom dotkniętym fobią społeczną wspomagające leki, które można podzielić na długofalowe i doraźne. W pierwszym przypadku stosuje się zazwyczaj antydepresanty (między innymi Paroksetyna, Fluoksetyna, Sertralina, Moklobemid), czyli leki podawane również osobom zmagającym się z depresją. Doraźnie można stosować także szybko działające benzodiazepiny; należy jednak mieć na uwadze, że mogą one silnie uzależniać.